Hiện nay, tổng diện tích các loại cây đã thực hiện trồng và ký liên kết với Công ty cổ phần thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao, chi nhánh Sơn La phục vụ nguyên liệu cho nhà máy đạt 893,54 ha, trong đó: Cây dứa: 301,15 ha; Chanh leo: 245,99 ha; Ngô ngọt: 280,2 ha; Đậu tương rau: 60 ha; Rau chân vịt: 6,2 ha. Tổng sản lượng các loại cây trồng trong vùng nguyên liệu đã thu hoạch đạt 8.973,3 tấn, trong đó: Dứa: 1.928,7 tấn; Chanh leo: 5.384,1 tấn; Ngô ngọt: 1.403,8 tấn; Đậu tương rau: 255 tấn; Rau chân vịt: 1,6 tấn.

Vùng nguyên liệu cung cấp cho Công ty TNHH IC FOOD Sơn La: Công ty đang tiếp tục ký hợp đồng liên kết, sản xuất thu mua 3.090 tấn nguyên liệu (Hành lá 1.100 tấn; bắp cải 450 tấn, cải bẹ 550 tấn; Cà rốt 150 tấn; Cải ngọt 750, cải thảo 90 tấn) để chế biến 155 tấn thành phẩm.

Vùng nguyên liệu cung cấp cho Nhà máy chế biến hoa quả tươi và thảo dược Vân Hồ thuộc Tập đoàn TH: Niên vụ nhãn 2022 nhà máy đã thu mua 50 tấn nhãn tại huyện Mộc Châu để chế biến thử; đến nay nhà máy chưa đi vào hoạt động chính thức, chưa có kế hoạch phát triển vùng nguyên liệu trên địa bàn tỉnh.

Vùng nguyên liệu cung cấp cho Công ty cổ phần Nafoods Tây Bắc: Công ty thu mua khoảng 500 tấn chanh leo để hút dịch, nhà máy chưa đi vào hoạt động chế biến, công ty chưa tham gia thực hiện hợp đồng liên sản sản xuất, tiêu thụ với các hộ sản xuất.

Ước thực hiện năm 2022 tổng diện tích cây ăn quả và cây sơn tra trên địa bàn tỉnh đạt 83.001 ha, tăng 5% so với năm 2021, bằng 98% so với kế hoạch. Ước thực hiện sản lượng quả và cây sơn tra đạt 381.824 tấn, giảm 2,6% so với năm 2021. Hiện có 727 ha diện tích trồng cây ăn quả của 90 tổ chức, cá nhân; diện tích áp dụng nhà lưới, nhà màng, nhà kính: 11 ha để trồng nho, dâu tây, dưa đang ứng dụng hệ thống tưới tiết kiệm nước. Diện tích trồng cây ăn quả ghép cải tạo: 13.109 ha. Diện tích cây ăn quả áp dụng VietGAP hoặc các tiêu chuẩn tương đương: 2.611 ha. Diện tích được cấp giấy chứng nhận chuyển đổi phù hợp với yêu cầu của nông nghiệp hữu cơ Việt Nam: 40 ha (Trong đó: Xoài: 5 ha; Bưởi: 5 ha; Thanh long: 5 ha; Chanh leo: 5 ha; Cam: 5 ha; Na: 5 ha). Diện tích được cấp giấy chứng nhận hữu cơ: 10 ha bưởi.

Trên địa bàn tỉnh có 25 sản phẩm OCOP (Trong đó 6 sản phẩm 4 sao, 19 sản phẩm 3 sao) được sản xuất ra từ hoa, quả. Tiêu biểu như sản phẩm: mận sấy gừng; mận sấy mật ong; mận sấy thảo dược; hồng giòn sấy dẻo; thanh long sấy dẻo; chuối sấy dẻo Yên Châu; mứt dâu tây Mộc Châu; long nhãn sấy khô; mật ong Mộc Châu - Mật hoa Nhãn; táo đại Hưng Thịnh; quýt ngọt Nghĩa Hưng…. 09 sản phẩm mang địa danh của tỉnh được cấp văn bằng bảo hộ, gồm: 01 chỉ dẫn địa lý (Quả xoài tròn Yên Châu). 08 nhãn hiệu chứng nhận, gồm: Cam Phù Yên; nhãn Sông Mã; táo Sơn tra Sơn La; na Mai Sơn; bơ Mộc Châu; chuối Yên Châu; mận Sơn La; chanh leo Sơn La.

Toàn tỉnh có 5 doanh nghiệp khoa học công nghệ (HTX Hoa Mộc Châu; HTX Dịch vụ phát triển nông nghiệp 19/5; Công ty cổ phần Tuấn Tài; HTX Nông nghiệp xanh 26-3; Công ty cổ phần Nafoods Tây Bắc) có các hoạt động sản xuất liên quan đến sản xuất giống cây ăn quả và quả tươi, chế biến các sản phẩm từ quả, chiếm 41,7% tổng số doanh nghiệp khoa học công nghệ. Sản phẩm: Giống hồng VR2, VR4, VR6; rượu mận; rượu ngô; mứt mận sấy không hạt; giống mận chín sớm; giống Lê ôn đới; giống bơ; rau hữu cơ; bưởi quả; quy trình sản xuất dưa lê vàng an toàn; giống chanh leo Đài nông 1 (Lạc tiên LPH04).

Bên cạnh đó, trên địa bàn tỉnh Sơn La đã thu hút các doanh nghiệp đầu tư 04 nhà máy chế biến sản phẩm rau, quả quy mô công nghiệp, gồm: Nhà máy chế biến Chanh leo, rau, củ, quả xuất khẩu tại huyện Mộc Châu; Nhà máy chế biến, bảo quản nông sản công nghệ cao tại huyện Vân Hồ; Nhà máy chế biến hoa quả tươi và thảo dược Vân Hồ tại huyện Vân Hồ; Trung tâm chế biến rau, quả DOVECO Sơn La tại huyện Mai Sơn.

Thị trường tiêu thụ nông sản của tỉnh được mở rộng đến các siêu thị lớn, trong và ngoài tỉnh, xuất khẩu sang Trung Quốc, Úc, các nước EU, Mỹ…. Năm 2018, xuất khẩu được 17.501 tấn quả các loại; Năm 2021, xuất khẩu được 23.488,63 tấn (Trong đó Nhãn: 3.861,63 tấn; Xoài: 14.308 tấn; Chanh leo: 214 tấn; Chuối: 5.075 tấn; Mận hậu: 20 tấn; Thanh long: 10 tấn). 9 tháng đầu năm 2022: 13.690 tấn (Trong đó Nhãn: 1.200 tấn; Xoài: 9.090 tấn; Chanh leo: 1.050 tấn; Chuối: 2.350 tấn). Nhiều diện tích cây ăn quả có hiệu quả kinh tế cao trên 01 ha: chanh leo tím và bơ ghép 600 triệu/ha, xoài ghép 500 triệu/ha, nhãn ghép 360 triệu/ha, na Hoàng hậu ghép tới 1 tỷ đồng/ha. Góp phần giải quyết việc làm cho 6.678 lao động, nâng cao thu nhập cho nông dân đặc biệt là nông dân vùng tái định cư Thủy điện Sơn La.

Như Thuỷ