Để triển khai thực hiện Quyết định số 428/QĐ-TTg ngày 18/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019-2022" bảo đảm chất lượng, hiệu quả, UBND tỉnh đã ban hành các Kế hoạch, văn bản hướng dẫn. Phân công, giao trách nhiệm cụ thể cho cơ quan, đơn vị, cơ quan chuyên môn trong tham mưu thực hiện các nhiệm vụ của Đề án. Giao Sở Tư pháp, Phòng Tư pháp làm đầu mối chủ trì, tham mưu giúp UBND cùng cấp hướng dẫn, chỉ đạo, điều phối hoạt động và kinh phí thực hiện Đề án đảm bảo thiết thực, chất lượng nhằm thực hiện và hoàn thành tốt kế hoạch đề ra, góp phần phát huy hơn nữa các hoạt động hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh.

Hàng năm, UBND tỉnh giao Sở Tư pháp chủ trì, biên soạn các tài liệu về kỹ năng hòa giải ở cơ sở trong các lĩnh vực về tranh chấp đất đai, tranh chấp dân sự, bạo lực gia đình, hôn nhân và gia đình… đồng thời giới thiệu đến các cơ quan, đơn vị, địa phương khai thác Bộ tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở, tập huấn viên hòa giải ở cơ sở do Bộ Tư pháp xây dựng, cung cấp để các cơ quan, đơn vị, địa phương và đội ngũ báo cáo viên pháp luật, hòa giải viên ở cơ sở, tập huấn viên ở cơ sở khai thác, sử dụng phục vụ công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, hòa giải ở cơ sở; tổ chức biên soạn, in và phát hành 03 tài liệu (gồm có: Tờ gấp “Tìm hiểu về phạm vi hòa giải ở cơ sở”; Tờ gấp “Tìm hiểu quy định của pháp luật về hòa giải viên và tổ hòa giải ở cơ sở”; Tờ gấp “Tìm hiểu quy định của pháp luật về tiến hành hòa giải ở cơ sở”, mỗi loại 6.000 tờ) cung cấp cho các Phòng Tư pháp các huyện, thành phố cấp phát cho các tổ hòa giải ở cơ sở thuộc UBND các xã, phường, thị trấn phục vụ công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về công tác hòa giải ở cơ sở; biên soạn 50 tình huống giải đáp pháp luật về công tác hòa giải ở cơ sở được đăng tải trên Trang thông tin điện tử Phổ biến giáo dục pháp luật tỉnh Sơn La đề nghị các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh; các ngành thành viên Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật tỉnh; UBND các huyện, thành phố khai thác, sử dụng để phục vụ công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; hòa giải ở cơ sở cho đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở, công chức, viên chức, người lao động của cơ quan, đơn vị, địa phương và Nhân dân. Hàng năm, tại các buổi tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở, Sở Tư pháp xây dựng, phát hành tài liệu hỗ trợ, tham khảo dành cho hòa giải viên tham dự tập huấn.

Việc tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở theo Chương trình khung và Bộ tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở do Bộ Tư pháp ban hành và đăng tải tài liệu hướng dẫn nghiệp vụ hòa giải cơ sở cho Hòa giải viên trên Cổng thông tin điện tử tỉnh, huyện, các phương tiện phát thanh, truyền hình, hệ thống thông tin cơ sở đã góp phần làm cho nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền, tổ chức, đoàn thể về vai trò, vị trí của công tác hòa giải ở cơ sở đã được nâng lên, đặc biệt là sự chỉ đạo, hướng dẫn của UBND tỉnh, sự phối hợp của các tổ chức chính trị - xã hội, nhất là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, huyện, xã, sự nhiệt tình, sáng tạo của các hòa giải viên nên các tổ hòa giải trên địa bàn tỉnh đã dần hoạt động có hiệu quả, đưa Luật Hòa giải ở cơ sở và các văn bản hướng dẫn thi hành thật sự đi vào cuộc sống, góp phần nâng cao nhận thức của toàn xã hội, đặc biệt là người dân về vị trí, vai trò và ý nghĩa quan trọng của công tác này, từ đó sử dụng ngày càng nhiều hơn biện pháp hòa giải để giải quyết các tranh chấp, mâu thuẫn, vi phạm pháp luật thuộc phạm vi hòa giải ở cơ sở trong cộng đồng dân cư.

Từ năm 2019 đến tháng 9 năm 2022, các tổ hòa giải cơ sở trên địa bàn tỉnh đã tiếp nhận 6.864 vụ, hòa giải thành 5.903 vụ đạt 86%. Hoạt động hoà giải ở cơ sở đã góp phần tích cực trong việc hạn chế đơn thư khiếu nại, tố cáo tràn lan, vượt cấp, kéo dài. Các vụ mâu thuẫn, xích mích cần hòa giải chủ yếu liên quan về lĩnh vực đất đai; mâu thuẫn, xích mích giữa các thành viên trong gia đình do khác nhau về quan niệm sống, lối sống; mâu thuẫn giữa các cá nhân trong quan hệ xóm giềng; tranh chấp về quyền, lợi ích phát sinh trong dân sự, quan hệ hôn nhân gia đình. Không có vụ tranh chấp tài sản có giá trị lớn. Mỗi vụ việc xảy ra ở cơ sở, khi được hoà giải, giải quyết kịp thời, không phát triển thành mâu thuẫn, tranh chấp lớn, việc đơn giản không trở nên phức tạp, không gây âm ỉ, bức xúc trong dư luận và cộng đồng dân cư, từ đó các mâu thuẫn, tranh chấp, vướng mắc pháp luật được giải quyết triệt để, ngăn ngừa phát sinh tội phạm, giữ gìn tình đoàn kết trong nội bộ nhân dân, ổn định trật tự an toàn xã hội. Điều này góp phần tiết kiệm được thời gian, công sức, tiền bạc của chính các bên tranh chấp, cũng như của các cơ quan nhà nước như chính quyền địa phương, cơ quan tư pháp.

Qua 03 năm triển khai thực hiện Đề án đã có những thay đổi tích cực trong nhận thức của hòa giải viên và công tác hòa giải ở cơ sở. Tổ hòa giải được củng cố, kiện toàn đủ số lượng, thành phần cơ cấu hòa giải viên theo quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở; việc lựa chọn, giới thiệu thành viên tham gia tổ Hòa giải được tiến hành trên cơ sở sự đánh giá, nhận xét về năng lực, phẩm chất, thái độ, tinh thần tham gia các hoạt động, phong trào tại địa phương; uy tín của cá nhân đã giúp cho đội ngũ hòa giải viên cơ sở ngày càng chất lượng. Cùng với việc thường xuyên được tập huấn, bồi dưỡng và khả năng truy cứu tài liệu, đội ngũ hòa giải viên ngày càng nhận thức cao hơn về kiến thức pháp luật, kỹ năng hòa giải, ý thức nêu gương và tinh thần trách nhiệm từ đó tạo hiệu quả cao trong công tác hòa giải cơ sở.

Như Thuỷ